Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Częstochowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2018r.

Sąd Okręgowy w Częstochowie VI Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Halina Garus

Sędzia: SSO Jolanta Janas

Sędzia: SSO Hanna Morejska (spr.)

Protokolant: st. sekr. sądowy Ilona Idzikowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 lipca 2018r. w C.

sprawy z powództwa K. A.

przeciwko R. S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności i o zapłatę

na skutek apelacji powoda K. A.

od wyroku Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 23 października 2017r.

sygn. akt XII C 1467/17

1.  oddala apelację;

2.  cofa zwolnienie udzielone powodowi od opłaty sądowej od apelacji
i nakazuje pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Częstochowie kwotę 454 złote tytułem nieuiszczonej opłaty od apelacji.

Sygn. akt VI Ca 429 /18

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 23 października 2017 roku Sąd Rejonowy w Częstochowie oddalił powództwo powoda K. A. przeciwko R. S. o pozbawienie tytuł wykonawczy w postaci wyroku Sądu Rejonowego w O. z dnia 15 grudnia 2000 roku wydanego w sprawie o sygnaturze akt (...).wykonalności .

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Wyrokiem Sądu Rejonowego w O., (...) Wydział (...) z 15 grudnia :000 r. w sprawie (...) zasądzono od K. A. na rzecz R. S. kwotę 3108 zł z ustawowymi odsetkami od 1 czerwca 2000 r. do dnia zapłaty i kwotę 3180 zł z ustawowymi odsetkami od 1 lipca 2000 r. do dnia zapłaty. Kwota ta stanowiła wynagrodzenie R. S. za prace wykonane na rzecz K. A. jako pracodawcy, wykonane w W. , w ramach robót bAudowlano montażowych. Powód zatrudniał wtedy kilkanaście osób, nikomu z nich nie zapłacił wynagrodzenia. Egzekucja, prowadzona przez Komornika Sądu Rejonowego w O., w sprawie (...), zakończona została umorzeniem postępowania w dniu 17 grudnia 2002 roku . Kolejna egzekucja była prowadzona przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w C. M. G. w okresie od 2007 roku do 28 grudnia 2012 roku, w sprawie (...) , zakończyła się wyegzekwowaniem na rzecz pozwanego kwoty 2042 zł 61 gr. W pozostałej części była bezskuteczna. 30 marca 2017 r. pozwany złożył kolejny wniosek egzekucyjny do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w C. celem wyegzekwowania kwoty 3108 zł + 3180 zł wraz z odsetkami po ograniczeniu o kwoty uzyskane w poprzedniej egzekucji. Powód złożył oświadczenie zobowiązując się do dobrowolnych wpłat po 1000 zł co dwa miesiące oraz dokonując jednorazowej wpłaty kwoty 5000 zł na poczet egzekwowanej należności. Wyjaśnił, że jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę oraz osiąga dochód z wynajmu nieruchomości. Pozwany wyraził zgodę na spłatę w ratach, w drodze e-mailowej ale następnie wycofał zgodę w dniu 10 maja 2015 r. gdyż jak twierdził, był zastraszany przez powoda . Komornik dokonał zajęcia wynagrodzenia powoda jako dłużnika oraz zajęcia rachunku bankowego oraz wszczął egzekucją z nieruchomości dłużnika. 12 maja 2017 roku bank przekazał z zajętego rachunku bankowego kwotę 15.041 zł 43 gr na konto komornika a następnego dnia komornik przekazał kwotę 13.675 zł 83 gr pozwanemu. 5143 zł 96 gr tytułem należności głównej i 8.494 zł 83 gr zaległych odsetek. Komornik poinformował jednocześnie, że pozostała do wyegzekwowania kwota 1144 zł 04 gr. 2 maja 2017 r. powód poinformował pisemnie komornika, że dobrowolnie uregulował zaległości, przekazując równocześnie na konto komornika kwotę 1370 zł. Według twierdzeń pozwanego , powód już po wydaniu wyroku w sprawie (...) przez Sąd Rejonowy w O. wyraził się że nie zapłaci, ma układy i znajomości i prędzej wyrośnie mu kaktus na dłoni niż zapłaci. Powództwo nie było zasadne. Upływ terminu przedawnienia zasądzonego roszczenia powoduje, że nie może być egzekwowane, zatem niewątpliwie jest to okoliczność, która w świetle art.840 § 1 ust.2 k.p.c. stanowi o możliwości skutecznego żądania pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności. Istotne w sprawie jest złożenie przez powoda oświadczenia woli w toku postępowania egzekucyjnego dokonane kwietnia 2017 roku powód wpłacił komornikowi kwotę 5000 zł na poczet zadłużenia oraz zobowiązał się do spłaty pozostałej części w ratach po 4000 zł Sąd orzekający w sprawie w całości podziela tę argumentację i nie ma wątpliwości, że nie doszło do skutecznego odwołania oświadczenia

Należy podkreślić z całą stanowczością, że niezależnie od powyżej przedstawionych rozważań – Sąd uwzględniłby zarzut pozwanego co do tego, że powołanie się w tej sprawie na upływ terminu przedawnienia jest niezgodne z zasadami współżycia społecznego i tym samym nie byłby uznany za skuteczne. W sprawie chodzi przecież o wynagrodzenie należne pracownikowi. Sąd nie dał wiary powodowi, że nie był w stanie dokonać spłaty z uwagi na swoją sytuację finansową. Gdyby tak było, to powód nie zgromadziłby na rachunku bankowym kwoty ponad 15.000

Nadto z mocy art. 451 zdanie 2 k.c. wierzyciel może zaliczyć to co przypada na poczet danego długu przede wszystkim na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenie główne a jak wynika z postanowienia komornika – takiego właśnie zaliczenia wierzyciel dokonał

Powyższy wyrok zaskarżyła strona powodowa zarzucając:

- naruszenie przepisów postępowania , które miało wpływ na wynik sprawy a mianowicie art. 231 kpc i 233 par.1 kpc przez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego przez przyjęcie że powód zrzekł się zarzutu przedawnienia oraz nart. 102 kpc przez jego niezastosowanie

- obrazę prawa materialnego, tj. art. 5 poprzez jego niewłaściwe zastosowanie skoro pozwany nie składał wniosków egzekucyjnych . które mogły przerwać bieg przedawnienia

- art. 840 par.1 ust .2 kpc w zw.zart. 125 par.1 kpc przez jego niezastosowanie .

- art. 411 ust3 kc poprzez jego niewłaściwe zastosowanie

Wskazując na powyższe zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości, oraz zasądzenie od powoda kosztów postępowania według norm przepisanych,

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy stwierdza, że apelacja strony powodowej nie jest zasadna z przyczyn następujących:

Okoliczności stanu faktycznego sprawy niniejszej jak słusznie uznał Sad Rejonowy w pełni spełniają dyspozycję przepisu art. 5 k.c., Dopuszczalność oceny zachowania strony w związku z podniesieniem zarzutu przedawnienia przez pryzmat art. 5 k.c. potwierdza bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego, który postrzega stosowanie art. 5 w odniesieniu do przedawnienia jako rozwiązanie kolizji dóbr: pewności stosunków prawnych i prawa pokrzywdzonego do ochrony (por. wyroki SN z dnia 8 listopada 2002 r., III CKN 1115/00, LEX nr 75288, oraz z dnia 20 października 2011 r., IV CSK 16/11, LEX nr 1111006; w stosunkach prawa pracy – wyrok SN z dnia 4 października 2004 r., I PK 48/11, LEX nr 1125243).

Art. 5 k.c. określa granice, w jakich mogą być wykonywane prawa podmiotowe. Zgodnie z treścią tegoż przepisu nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Przepis ten stanowi tzw. klauzulę generalną odnoszącą się do wszystkich możliwych przypadków, gdy powoływanie się na prawo podmiotowe nie stanowi jego wykonywania, lecz jego nadużywanie, które nie jest społecznie aprobowane i w związku z tym nie korzysta z ochrony.

Zważyć też należy, iż norma art. 5 k.c. ma charakter wyjątkowy i można ją stosować w sytuacji, gdy w innej drodze nie można zabezpieczyć interesu osoby zagrożonej wykonaniem prawa podmiotowego drugiej osoby (tak: wyrok SN z dnia 17 września 1969 r. III CRN 310/69 OSNC 1970/6/115). Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 sierpnia 2011 r. (II CSK 640/10) istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji bądź unicestwienia tych praw mają charakter wyjątkowy. Udzielenie ochrony prawnej - na podstawie art. 5 k.c. - z uwagi na jego wyjątkowy charakter musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości.

Należy też podkreślić, że z samej istoty instytucji nadużycia prawa podmiotowego wynika, że dokonuje go strona, która wykonując swoje prawo czyni to niezgodnie z zasadami współżycia społecznego lub społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa. Zachowanie to powinno więc być ze szczególną starannością zbadane przez sąd w celu ustalenia, czy zarzucane przez drugą stronę nadużycie prawa wystąpiło.

Istotne znaczenie dla oceny zarzutu przedawnienia z punktu widzenia zasad współżycia społecznego ma też czas opóźnienia w dochodzeniu roszczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2000 r. III CKN 522/99, LEX nr 51563).

Przenosząc owe rozważania na kanwę sprawy niniejszej należało uznać, że przejściowa bezczynność wierzyciela w dochodzeniu roszczenia była spowodowana i usprawiedliwiona szczególnymi okolicznościami. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie niniejszej pozwala na stwierdzenie, że opóźnienie wierzyciela w dochodzeniu roszczenia było umotywowane opisanym działaniami powoda , który jak wynika z poczynionych w wyżej ustaleń umyślnie z całkowitą premedytacją unikał dobrowolnej zapłat mimo posiadanych środków i dodatkowo starał się przekonać pozwanego o bezskuteczności jego prób w uzyskania wykonania wyroku Sądu (...)

Poza tym należy pamiętać że nie wywiązywanie się przez powoda z obowiązku zapłat wynagrodzenia za pracę jest przestępstwem ściąganym z oskarżenia publicznego. Z mocy bowiem przepisów kodeksu pracy art. 282. § 1. kto, wbrew obowiązkowi:

1) nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń,

2) nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu,

3) nie wydaje pracownikowi świadectwa pracy,

- podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi nie wykonuje podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu pracy lub ugody zawartej przed komisją pojednawczą lub sądem pracy.

Zasada terminowej i prawidłowej wypłaty wynagrodzenia została uznana przez ustawodawcę za jeden z podstawowych obowiązków pracodawcy i jako taka wymieniona w art. 94 pkt 5 k.p. Warto również nadmienić, iż w świetle przepisów kodeksu karnego - jeśli pracodawca w sposób złośliwy lub uporczywy narusza uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy (np. bezpodstawnie zaniża jego wynagrodzenie czy dopuszcza się opóźnień w wypłacie tego świadczenia) popełnia przestępstwo zagrożone karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2 (art. 218 § 1a k.k.).

Ponadto, zgodnie z art. 218 § 3 k.k., jeśli pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu, która została zobowiązana orzeczeniem sądu do wypłaty wynagrodzenia lub innego świadczenia ze stosunku pracy, obowiązku tego nie wykonuje, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 3. Przy czym w sprawie VKK 236/11 Sąd Najwyższy uznał że przestępstwo z art. 218 par.3 kk ma charakter przestępstwa wieloczynowego na który składają się różne formy działań i zaniechań

W konkluzji przerwa wierzyciela w egzekwowaniu wynagrodzenia w drodze egzekucji nie przesądza o braku możliwości powołania się na przepis art. 5 k.c.

Odnosząc się do oceny zachowania powoda, w pryzmacie przesłanek zawartych w powołanym przepisie, wskazania wymaga, że powód, jako pracodawca , był zobowiązany do terminowego wypłacania wynagrodzenia . Obowiązek ten został dodatkowo usankcjonowany mocą powołanego wyżej wyroku Sądu (...) . Pomimo to obowiązku tego w zasadzie od samego początku, tj. od daty uprawomocnienia się w/w wyroku nie wypełniał. Co więcej jego zachowania przybrało postać uporczywego uchylania się od tego obowiązku mimo posiadania wolnych środków finansowych .

W tym stanie rzeczy zachowanie powoda polegające na powołaniu się na przedawnienie roszczenia (w ramach powództwa przeciw egzekucyjnego z art. 840 k.p.c.) należało ocenić jako nadużycie prawa w rozumieniu przepisu art. 5 k.c. Trzeba bowiem jeszcze raz podkreślić, że chodzi tu o szczególny rodzaj długu wynikającego z zobowiązań z stosunku pracy . W takich okolicznościach uwzględnienie zarzutu przedawnienia roszczenia stanowiłoby akceptację dla postępowania osób zobowiązanych do wypłat wynagrodzenia za pracę w postaci zaniechania dostarczania pracownikom w istocie środków niezbędnych do egzystencji . . Byłaby to aprobata dla lekceważenia podstawowego obowiązku pracodawcy , zagrożonego sankcjami karnymi i z tytułu tegoż lekceważenia, w związku upływem okresu przedawnienia, aprobata dla uniknięcia odpowiedzialności przez zobowiązanego. Co w okolicznościach niniejszej sprawy, przy uwzględnieniu postępowania powoda miejsca mieć nie może.

Dlatego z mocy art. 385 k.p.c. Sąd odwoławczy oddalił apelację powództwo. , przyjmując z przyczyn wyżej opisanych ustalenia Sądu Rejonowego za własne.

Powód w toku postępowania w dniu . 22 01. 2018 złożył nieprawdziwe oświadczenie majątkowe ( k. 82 ) ukrywając osiągane dochody z tytułu wynajmowania swoich nieruchomości ( oświadczenie powoda jak dłużnika w sprawie egzekucyjnej (...) k. 10 ) Dlatego z mocy art. 110 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych cofnięto zwolnienie od kosztów i orzeczono jak w sentencji .