Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Częstochowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2017 roku

Sąd Okręgowy/Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie

Wydział IV

w składzie:

Przewodniczący SSO Rafał Łatanik

Protokolant starszy sekretarz sądowy Karina Zbroińska

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2017 roku w Częstochowie

sprawy M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania M. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

z dnia 25 stycznia 2017 roku Nr (...)

1.  zmienia zaskar żoną decyzję i przyznaje ubezpieczonemu M. K. prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2017 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. na rzecz ubezpieczonego M. K. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 25 stycznia 2017 roku numer (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonemu M. K. przyznania prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 roku nie wykazał wymaganego 15-letniego okresu pracy
w szczególnych warunkach. Jednocześnie wskazano, iż za pracę w szczególnych warunkach nie uznano następujących okresów zatrudnienia, tj. w Zakładach (...):

3.  od 21 września 1974 roku do 31 marca 1976 roku na stanowisku konserwatora sprzętu przeciwpożarowego, ponieważ trudno przyjąć, iż praca na tym stanowisku wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu przy pracach wymienionych w wykazie i przy stanowiskach, na których wykonywane są prace w warunkach szczególnych;

4.  od 20 lipca 1977 roku do 31 lipca 1982 roku na stanowisku hydraulika, gdyż nie sposób przyjąć, biorąc pod uwagę charakter zakładu pracy i branżowo – stanowiskowy charakter tych prac, aby praca na tym stanowisku wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasy przy pracach wymienionych w dziel VII w przemyśle lekkim, jak i w dziale XIV jako prace różne.

Ponadto w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 1 marca 1999 roku prace wymienione w dziale II, poz. 1 wykazu również nie dają podstaw do uznania, aby praca na stanowisku hydraulika wykonywana była stale
i w pełnym wymiarze czasu w warunkach szczególnych przy pracach w energetyce przy wytwarzaniu i przesyłaniu energii elektrycznej i cieplnej oraz przy montażu, remoncie i eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych i cieplnych. Nie uwzględniono także okresów zwolnień lekarskich i wypłaconych z tego tytułu wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy oraz zasiłków chorobowych przypadających po dniu 14 listopada 1991 roku, a także do łącznie udowodnionego okresu składkowe i nieskładkowego, przypadającego na dzień 1 stycznia 1999 roku, urlopu bezpłatnego w okresie od 9 czerwca 1997 roku do 31 lipca 1997 roku oraz urlopów dewizowych od 22 lipca 1996 roku do 23 lipca 1996 roku oraz od 10 lutego 1997 roku do 1 lutego 1997 roku.

W odwołaniu wniesionym do Sądu ubezpieczony M. K. wniósł
o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury. Domagał się on nadto zasądzenia zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, iż w warunkach szczególnych pracował w Przedsiębiorstwie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w C. na stanowisku spawacza oraz w Zakładach (...) w M. na stanowisku hydraulika, gdzie zajmował się bieżącą konserwacją urządzeń na oddziałach będących w ruchu. Na potwierdzenie charakteru swojej pracy wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań wskazanych w sprawie świadków.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w C. wniósł
o oddalenie odwołania wywodząc jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

S ąd Okręgowy ustalił, co następuje:

M. K. urodził się (...).

W dniu 9 stycznia 2017 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

Na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca wykazał staż emerytalny w wymiarze 25 lat, 6 miesięcy i 27 dni okresów składkowych oraz 2 miesięcy i 1 dnia okresów nieskładkowych. Organ rentowy uznał ubezpieczonemu następujące okresy pracy
w szczególnych warunkach, tj.:

5.  od 1 kwietnia 1976 roku do 19 lipca 1977 roku;

6.  od 7 stycznia 1988 roku do 31 marca 1991 roku;

7.  od 1 kwietnia 1993 roku do 21 lipca 1996 roku;

8.  od 24 lipca 1996 roku do 9 lutego 1997 roku;

9.  od 16 lutego 1997 roku do 8 czerwca 1997 roku;

10.  od 1 sierpnia 1997 roku do 31 grudnia 1998 roku

w łącznym wymiarze 9 lat, 11 miesięcy i 12 dni.

W Zakładach (...) w M. M. K. zatrudniony był od 21 września 1974 roku do 31 lipca 1982 roku na stanowiskach:

11.  konserwatora sprzętu przeciwpożarowego w okresie od 21 września 1974 roku do 31 marca 1976 roku;

12.  konserwatora maszyn i urządzeń w okresie od 1 kwietnia 1976 roku do 19 lipca 1977 roku oraz

13.  hydraulika w okresie od 20 lipca 1977 roku do 31 lipca 1982 roku.

Zakład ten zajmował się produkcją włókna, a następnie włóczki. Do jej produkcji niezbędna była para wodna, która była wytwarzana w zakładzie za pomocą 6 kotłów z narzutem ręcznym.

Do obowiązków ubezpieczonego jako konserwatora sprzętu przeciwpożarowego należały prace związane z utrzymywaniem sprawności sieci hydrantów, gaśnic
i innych środków służących do gaszenia pożaru. Ponadto jako osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo przeciwpożarowe w Zakładzie uczestniczył on także przy wszystkich pracach spawalniczych. Czynności te wykonywane były na wydziałach produkcyjnych, podczas pracy pozostałych urządzeń.

Z kolei jako hydraulik ubezpieczony czuwał na sprawnością urządzeń ciepłowniczych, tj. instalacji wodnych, parowych i sprężonego powietrza. Do jego obowiązków należało wykonywanie napraw i usuwanie bieżących awarii oraz konserwacji tych urządzeń, a czynności te wykonywane były stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na wydziałach produkcyjnych, głównie przędzalni półczesankowej i farbiarni. Jedynie sporadycznie część napraw wykonywana była w warsztacie.

W okresie od 10 sierpnia 1992 roku do 12 marca 1993 roku ubezpieczony zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w C. i w tym okresie pracował na kontrakcie zagranicznym w RFN – budowa H. na stanowisku spawacza.

W powyższym okresie ubezpieczony pracował na budowie rafinerii, gdzie zajmował się wyłącznie spawaniem rur.

(vide: akta rentowe, akta osobowe ubezpieczonego z Zak ładów (...) w M. oraz z Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C., zeznania świadków T. K. k. 22verte i W. C. k. 23)

S ąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2016 roku Dz. U. Nr 887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2).

Od dnia 1 stycznia 2013 roku wykreślony został obowiązek rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Jak stanowi art. 27 powyższej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

1) osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn.

W myśl zaś art. 32 ust. 1 powołanej wyżej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2). Wiek emerytalny, o którym mowa wyżej, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wykonującym pracę w warunkach szczególnych przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych z uwzględnieniem art. 32 ust. 4a (art. 32 ust. 4). Art. 32 ust. 4a utracił moc z dniem 24 czerwca 2004 roku na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 roku (Dz. U. Nr 144, poz. 1530), z powodu niezgodności z art. 2 i 32 Konstytucji RP. Co należy rozumieć przez przepisy dotychczasowe zostało wyjaśnione w uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku III ZP 30/01 (OSNP 2002/10, poz. 243). Według Sądu Najwyższego przez „przepisy dotychczasowe” należy rozumieć niektóre normy rozporządzenia, jednakże nie całość przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Zgodnie z §1 ust. 1 wyżej wskazanego aktu prawnego rozporządzenie stosuje się do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4-15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia, zwanych dalej "wykazami". Właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalali w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B (§ 1 ust. 2). Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy te, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 wyżej powołanego rozporządzenia).

Przepisy § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia, zgodnie z powołanym wyżej orzeczeniem Sądu Najwyższego nie należą do „przepisów dotychczasowych”, bowiem nie normują materii wskazanej w art. 32 ust. 4 powołanej ustawy, czyli nie określają ani wieku emerytalnego, ani rodzajów i stanowisk pracy, ani warunków przechodzenia na emeryturę. Stanowisko Sądu Najwyższego znalazło również potwierdzenie w uzasadnieniu powołanego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 czerwca 2004 roku.

Za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej "wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet
i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§3 rozporządzenia). Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

1)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach (§4 powołanego wyżej rozporządzenia).

W niniejszej sprawie bezspornym jest, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony wykazał wymagany okres zatrudnienia. Spornym zaś jest, czy M. K. przepracował na ten dzień 15 lat w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony w celu wykazania brakującego okresu pracy w warunkach szczególnych przedłożył świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z Zakładów (...) w M. z adnotacją o wykonywaniu w okresie od 21 września 1974 roku do 31 marca 1976 roku pracy na stanowisku sprzętu przeciwpożarowego, od 1 kwietnia 1976 roku do 19 lipca 1977 roku na stanowisku konserwatora maszyn i urządzeń oraz od 20 lipca 1977 roku do 31 lipca 1982 roku na stanowisku hydraulika. Załączył także świadectwo pracy z Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. potwierdzające jego pracę na stanowisku spawacza.

Organ rentowy odmówił uwzględnienia okresów zatrudnienia na stanowisku konserwatora sprzętu przeciwpożarowego oraz hydraulika, albowiem trudno uznać, iż prace na tych stanowiskach wykonywane były stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy pracach wymienionych w wykazie i przy stanowiskach, na których wykonywane są prace wymienione w wykazie. Nie uznano także pracy na stanowisku spawacza, gdyż z załączonego świadectwa pracy z Przedsiębiorstwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w C. nie wynika, aby ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach.

Okresy pracy w warunkach szczególnych wskazane w powołanym wyżej rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach mogą być wykazywane przez zainteresowanego, przed Sądem wszelkimi środkami dowodowymi, a przewidzianymi przez kodeks postępowania cywilnego, a w szczególności dokumentami z osobowych akt pracowniczych, zeznaniami świadków, przesłuchaniem stron. Przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków przed organem rentowym nie jest dopuszczalne (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1985 roku - III UZP 5/85 LEX nr 14635, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 roku - III UZP48/84LEX nr 14630 uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 roku - III UZP 6/84 LEX nr 14625).

W obecnym stanie prawnym zarządzenia resortowe zawierające uściślenia dokonane w innym okresie przez właściwych ministrów, polegające na ustaleniu wykazów stanowisk, powołane w świadectwach wykonywania prac w warunkach szczególnych zakwestionowanych przez organ rentowy nie mają wartości normatywnych, lecz jedynie informacyjną. „W państwie prawnym nie jest dopuszczalne zamieszczanie w rozporządzeniu jako akcie wykonawczym upoważnienia do podejmowania określonych działań przez inny podmiot i wyposażanie go w kompetencje wykonawcze. W świetle Konstytucji z 1997 roku rozporządzenie jako akt wykonawczy oparty na ustawie nie może zawierać subdelegacji. W konsekwencji, przedmiotem wykładni są wyłącznie przepisy ustawy i wydane na jej podstawie akty wykonawcze [...]. W rezultacie zatem o spełnieniu przesłanki "praca w szczególnych warunkach" przesądza wykonywanie pracy wymienionej w załącznikach "A" i "B" do rozporządzenia z 7.II.1983 r., które stanowią integralną część rozporządzenia jako aktu wykonawczego, niezależnie od tego, w jakim zakładzie praca taka była (lub jest) wykonywana.” (por. glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1999 III RN 25/99 T. Bińczyckiej-Majewskiej OSP 2002/4/48 t. 2).

Zdaniem Sądu ubezpieczony wykazał, iż pracował w warunkach szczególnych przez wymagany okres 15 lat.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym zwłaszcza z akt osobowych oraz zeznań świadków wynika, iż M. K. w całym okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w M., tj. na stanowisku konserwatora maszyn i urządzeń oraz hydraulika wykonywał prace przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz pracach budowlano-montażowcy i budowlano-remontowych na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, tj. prace wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 25 w związku z wykazem A, dział VII, poz. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze. Odwołujący bowiem jako hydraulik zajmował się wyłącznie usuwaniem bieżących awarii, naprawą oraz konserwacją urządzeń ciepłowniczych, głównie instalacji wodnych, parowych i sprężonego powietrzna. Z uwagi bowiem, iż proces technologicznej produkcji włókna, a następnie włóczki wymagał pary wodnej, Zakład we własnym zakresie zajmował się jej wytwarzaniem. Do tego służyło 6 kotłów parowych z narzutem ręcznym wraz z ciągiem instalacji ciepłowniczych. Do obowiązków ubezpieczonego jako hydraulika należały wyłącznie prace polegające na utrzymaniu w ruchu tych urządzeń, tj. ich naprawami oraz konserwacją. Prace te wykonywane były stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na wydziałach produkcyjnych, podczas pracy pozostałych urządzeń. Jedynie sporadycznie część niewielkich napraw wykonywana była w warsztacie mechanicznym. Jak zeznał T. K. ówczesny mistrz warsztatu instalatorskiego prace w warsztacie zajmowały jednak nie więcej niż 5% wszystkich napraw. Wyjaśnił on również, iż w Zakładzie obowiązywał podział obowiązków, tj. jedna brygada pracowała na utrzymaniu ruchu, a inna zajmowała się usuwaniem awarii i naprawą instalacji kanalizacyjnych i wodnych dla potrzeb sanitarnych. Potwierdził on także, iż M. K. w całym spornym okresie pracował na utrzymaniu ruchu.

W ocenie Sądu zasadnym wydaje się również uznanie do warunków szczególnych okresu pracy ubezpieczonego na stanowisku konserwatora sprzętu przeciwpożarowego, albowiem jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego w tym okresie również zasadniczo pracował na wydziałach produkcyjnych czuwając nad sprawnością sieci hydrantów, gaśnic i innych urządzeń służących do gaszenia pożarów. Ponadto jako osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo przeciwpożarowe ubezpieczony uczestniczył we wszystkich pracach spawalniczych, które odbywały się na terenie zakładu. Specyfika powyższych prac wymagała zatem jego stałej obecności na wydziałach produkcyjnych. Jedynie sporadycznie M. K. pracował na terenie biurowca, gdzie również znajdował się sprzęt przeciwpożarowy. Prace te jednak nie zajmowały mu dużo czasu w ciągu dnia.

Wątpliwości Sądu nie budzi także praca ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w C., podczas której pracował na kontrakcie zagranicznym w RFN.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego, w tym zwłaszcza z akt osobowych oraz zeznań świadka W. C. wynika, iż w całym spornym okresie odwołujący pracował przy spawaniu rurociągów. Dodał on również, iż nie wykonywali innych prac, albowiem w Niemczech spawacze zajmują się wyłącznie właściwym spawaniem. Nie wykonują oni natomiast żadnych prac przygotowawczych, gdyż tymi pracami zajmują się pomocnicy spawaczy.

Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, iż odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie, albowiem wykazał on wymagany 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach i dlatego na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 4 k.p.c. w związku
z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804 ze zm.).